SARI HUMMA AŞISI
Sarı humma hastalığı sivri sineklerle geçen viral hemorajik ateşle seyreden bir hastalıktır. Sık sık salgınların oluştuğu Afrika ve Güney Amerika’nın tropikal bölgelerinde endemiktir. DSÖ’ye göre, her yıl 200.000 sarı humma vakası görülmektedir ve bunların 30.000’i ölümle sonuçlanmaktadır. Vakaların %90’dan fazlası Afrika’da ortaya çıkmaktadır. Sarı hummanın görüldüğü bölgelere yolculuk eden kişiler de, sarı humma hastalığına yakalanma riski taşımaktadır. Sarı hummanın özgün bir tedavisi bulunmamaktadır. Ancak 60 yıldan beri, etkinliği yüksek olan bir zayıflatılmış canlı aşı mevcuttur. Kontamine olmuş bir yolcunun ülkeye girişini takiben virüs sivri sineklere ve primatlara ve daha sonra da yerel topluma geçebilmektedir. Bu nedenle, sarı humma hastalığına karşı korumasız ülkelerde sarı humma taşıma riski yüksek olan ülkelerden gelen tüm yolcuların (riskli ülkelerden transit geçmiş olsalar dahi) aşılanması gereklidir.
Uluslararası yolculuklarda, enfekte bölgelerden veya sadece endemik bölgelerden gelen kişilerin, son 10 yıllık dönemde sarı hummaya karşı aşılandığını gösteren bir belge almaları (yolculuğa çıkmadan önceki 10 gün içinde alınmış olmalı) önerilmektedir. Ülkemizden de riskli bölgelere seyahat edecek kişilere sınır kapısında aşı uygulanmaktadır. Sarı humma 17D suşu aşısı (YF-Vax) canlı-attenüe virüs içermektedir, 0.5 mL ciltaltı tek doz yapılır. Bağışıklık 10 gün sonra başlamakta, 30 günde olguların %99’unda koruyucu antikorlar gelişmektedir. Ömür boyu koruyucu olduğu düşünülmesine karşın 10 yılda bir rapel önerilir. Aşının en sık görülen yan etkisi %10 olguda görülen 4-7. günlerdeki ateştir. Özellikle yaşlılarda olmak üzere seyrek olarak ensefalit ve çoklu organ yetmezliklerine yol açabileceği belirtilmekte, ancak gerektiğinde bu riske girilmesi belirtilmektedir.
Sarı humma aşısı uluslararası belge gerektiren bir aşıdır. Hastalık Tropikal Afrika ve Amazon’da endemik olup özellikle Nijerya ve Peru’da görülme sıklığı giderek artmaktadır. Riskli bölgelere gidecek dokuz aydan büyüklere uygulanır. Endemik zondaki ülkelerin büyük kısmı bu belgeyi şart koşarken bazı ülkeler ise bu belgeyi istememektedir. Ancak DSÖ, endemik bölgelerdeki tüm turistlere kendi sağlıkları açısından bağışıklanmayı önermektedir. Aşının yapılmaması gereken durumlar; yumurta allerjisi, gebelik ya da laktasyondaki kadınlar, altı aydan küçük bebekler ve immün yetmezlik durumlarıdır. Bu durumları hekimin aşı sertifikasına belirtmesi şarttır. Dikkat edilmesi gereken diğer bir nokta ise aşının ısı ile kolayca inaktive olması nedeniyle soğuk zincire kesinlikle uyulması gerektiğidir. Ülkemizde aşı hava ve deniz limanlarındaki sağlık merkezlerinde bulundurulmaktadır
KAYNAKLAR
1)Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) Recommended Immunization Schedule for Adults Aged 19 Years and Older — United States, 2013
http://www.cdc.gov/vaccines/pubs/
http://www.cdc.gov/mmwr/