HBV Bilgilendirme

                                                                     Sayın Bayan/Bay

Size yapılan tetkiklerde Hepatit B (B tipi sarılık) taşıyıcısı olduğunuz/ B tipi sarılık hastalığının olduğu saptanmıştır.

B TİPİ SARILIK MİKROBUNUN BAŞLICA  BULAŞMA YOLLARI ŞUNLARDIR:

1)Deri bütünlüğünün bozulduğu durumlarda (kesik, sıyrık,  açık yara varlığı gibi) hepatit B’li bir  kişinin kan ve vücut sıvılarıyla ile yakın temas ile

2)Gebelik veya doğum sırasında mikrobu taşıyan anneden bebeğe bulaşma şeklinde

3) Cinsel ilişki  (karşı cinsle veya eşcinsel  ilişki)sonucu

4) Aile içi yakın temas (ortak kesici delici malzemelerin kullanımı)  sonucu

5) Kan nakli ile (mikroplu kanın veya kan ürünlerinin verilmesi)

6)Ortak enjektör kullanımı ile (uyuşturucu bağımlıları) veya mikroplu  enjektörle yaralanma sonucu

7)Uygun şekilde steril edilmeyen yani özel işlemlerle mikrobu giderilmeyen malzemelerle yapılan diş çekimi ve diş tedavisi girişimleri sonucu

8)Mikroplu/kirli malzemelerle yapılan kulak deldirtme, akupunktur /dövme/ hızma vb. uygulamaları ile

9)Kan kardeşliği ile

10)Bazı yörelerde uygulanan enseyi-alnı-dilinin altını kestirme işlemleri ile

B tipi sarılık mikrobu vücuda girdikten sonra yaklaşık 3 aylık (1-6 ay arası) bir kuluçka dönemini takiben sarılık hastalığına yol açar. Sarılık hastalığı geçiren herkeste gözlerde ve deride belirgin sararma, idrar renginin koyulaşması, dışkı renginin açılması gibi belirgin klinik bulgular olmayabilir. Hastaların bir kısmında  nezle-grip benzeri yakınmalar, baş-kas ve eklem ağrıları, halsizlik, bulantı-kusma gibi belirtiler olur ve kişi sarılık  olduğunu aklına bile getirmez. Bazı hastalarda ise hiçbir belirti olmadan sarılık geçirilebilir. Özellikle B tipi sarılık mikrobu kişiye annesinden doğum sırasında bulaşmışsa hiçbir belirti vermeyebilir. Kişilerin sarılık mikrobunu taşıdıkları daha sonraki yıllarda  tesadüfen yapılan bir kan tetkiki sırasında (kan bağışı yaparken, başka bir nedenle tetkik yaptırırken, ameliyat öncesi tetkik yapılırken, evlilik öncesi tetkikler sırasında, gebelik sırasında  veya ailesinde başka biri sarılık hastası çıktığında vb) ortaya çıkar. Bizim ülkemizde en çok bulaşma yolu gebe anneden bebeğine geçiş şeklindedir.

Bir kişinin bulaşıcı sarılıklardan  herhangi birini geçirip geçirmediğini ve özellikle B tipi sarılık taşıyıcısı veya hastası olup olmadığını  öğrenmenin tek yolu kan tetkiki yaptırmaktır.

Eğer bir kişiye B tipi sarılık mikrobu bulaşıp hastalığı geçirirse her zaman tümüyle iyileşmeyebilir  ve bu kişilerin bir kısmında bu mikrop vücutta kalır. Bu kişilere “Hepatit B taşıyıcı” denir. Hepatit B taşıyıcılığı olan yani HBsAg pozitif kalan kişilerin bir kısmında zaman içinde kronik müzmin=süregen) karaciğer hastalığı, siroz ve karaciğer kanseri gelişme riski daha fazladır. Sarılık taşıyıcısı olarak  kalan yani mikrobu vücudunda taşıyan veya hepatit hastası olan kişiler genellikle bunun farkında değildir ve yine bu nedenle etraflarındaki kişilere  bilmeden bu hastalığı bulaştırabilirler.

B tipi sarılık hastalığı Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yaşayan veya bu bölgelerden göçle gelen kişilerde, ayrıca Balkan ülkelerinden (Bulgaristan, Yunanistan, Yugoslavya vb)  göçle gelen kişilerde belirgin olarak daha fazladır.

Hepatit B mikrobu gebe bir kadında varsa ve bu durum gebelik sırasında saptanıp bebeğine doğumdan hemen sonra hepatit B aşısı ve özel bir serum yapılmazsa bu bebeklerin çok büyük çoğunluğu taşıyıcı yani HBsAg pozitif kalmaktadır. Bu nedenle her  gebenin   gebeliğinin   hangi   ayında   olursa   olsun   mutlaka   sarılık  taşıyıcısı   olup   olmadığının   belirlenmesi  ve böyle bir durum varsa   bebeğe doğar doğmaz sarılık aşısı ve bu hastalığa ait özel serumun yapılması   kesin olarak  gerekmektedir.

Eğer sizin de annenizde B tipi sarılık hastalığı varsa ve anneniz bunu bilmiyorsa farkında olmadan size de (ve varsa kardeşlerinize de) mikrobu doğum sırasında bulaştırmış olabilir. Yine aynı ailede birlikte yaşadığınız kişilerden herhangi birinde hepatit B mikrobu varsa ondan da size bulaşma olmuş  olabilir (özellikle ortak malzeme kullanımı ile). Berbere gittiğinizde başka müşteriye kullanılmış jilet/ustura/kan taşı ile bulaşma olmuş olabilir. Cinsel ilişki de tipi sarılık mikrobunun önemli bulaşma yollarından biridir.

B  TİPİ SARILIK MİKROBUNU TAŞIYANLAR  (HBsAg POZİTİF OLAN KİŞİLER) NE YAPMALIDIR?

B tipi sarılık taşıyıcılığını tümüyle ortadan kaldırmak için günümüzde bilinen bir tedavi yöntemi yoktur. Ancak taşıyıcı kişilerin öncelikle ayrıntılı şekilde tetkiklerinin yapılıp hastalık düzeyinin belirlenmesi ve bundan sonra da düzenli olarak izlenmeleri şarttır. Böylece izlem sırasında tetkiklerde oluşan herhangi bir değişiklik erken dönemde fark edilecek, hastalığın seyrine göre  bazı  tetkikler  eklenecek ve gerekirse tedaviye başlanacaktır. “Sessiz hepatit B taşıyıcılığı” dediğimiz durumda herhangi bir ilaç tedavisi gerekmemektedir. Ancak bu kişilerin de düzenli aralarla ve en geç 6 ayda bir olmak üzere konuyla ilgili doktorlara (Enfeksiyon Hastalıkları ve Gastroenteroloji uzmanları) gidip kan tetkiki ile diğer kontrollerini yaptırmaları gerekmektedir. Çünkü sessiz seyreden hastalık herhangi bir zamanda alevlenebilir ve bu durum ancak kan tetkiki ile anlaşılabilir.

HEPATİT B HASTALIĞI TEDAVİ EDİLEBİLİR Mİ ?

“Hepatit B taşıyıcı” denilen kişilerde herhangi bir zamanda hastalık alevlenebilir ve tedavi gerektirebilir. Eğer böyle bir durum oluşursa ülkemizdeki mevcut kurallar gereği karaciğerden biyopsi denilen yöntemle bir toplu iğne kadar bir parçanın alınması ve daha sonra gerekiyorsa tedavi uygulanması düşünülebilir. Hepatit B tedavisinde tüm dünyada uygulanan en etkili ilaçlar ülkemizde de mevcuttur ve hastanın durumuna göre en uygun tedavi seçilip uygulanır. Bu tedavilerle hastalığın ilerlemesi engellenmekte/yavaşlatılmaktadır.

 

HEPATİT B TAŞIYICILARININ /HASTALARININ ANNE-BABA-KARDEŞ –EŞ VE ÇOCUKLARINA NİÇİN TETKİK YAPTIRMAK GEREKLİDİR ?

 B tipi sarılık taşıyıcısı/hastası  olan kişilerin aile bireylerinin de hepatit B açısından tetkik edilmesi son derece önemlidir.

NİÇİN ANNENİZE HEPATİT B TETKİKİ YAPTIRMALISINIZ= B tipi sarılık hastalığının bulaşma yollarını hatırlarsanız bizim ülkemizde en önemli bulaşma yolu gebe anneden bebeğe geçiş şeklindedir. Bu nedenle eğer sizde hepatit B varsa MUTLAKA VE KESİNLİKLE ANNENİZE DE HEPATİT B TETKİKİ YAPTIRMANIZ GEREKİR. Anneniz şu anda sizinle birlikte aynı evde yaşamasa bile, hatta başka bir ilde, başka bir ülkede yaşıyor olsa bile bu tetkiki mutlaka yaptırınız. Çünkü size annenizden bu mikrop  bulaşmışsa bir ihtimal anneniz de uzun yıllardır hepatit B taşıyıcısı veya hastası olabilir ve hatta şu anda hastalığı ilerlemiş olabilir. Ya da belki hastalığı atlatıp bağışıklık kazanmış olabilir. O nedenle annenize mutlaka tetkik yaptırın veya yaptırması gerektiğini kendisine söyleyiniz. Annenizin tetkik sonuçlarını bilin, mümkünse dosyanızda bulundurun.

NİÇİN BABANIZA  HEPATİT B TETKİKİ YAPTIRMALISINIZ= B tipi sarılık hastalığı aynı ev içinde ortak malzeme kullanımları ile de bulaşabilmektedir. Anneden geçiş kadar yüksek olmasa bile babanızdan da size bulaşma olmuş olabilir. Veya anneniz taşıyıcı ise annenizden babanıza geçmiş olabilir. O nedenle eğer sizde hepatit B varsa MUTLAKA  BABANIZA da HEPATİT B TETKİKİ YAPTIRIN.  Babanız şu anda sizinle birlikte aynı evde yaşamasa bile, hatta başka bir ilde, başka bir ülkede yaşıyor olsa bile bu tetkiki mutlaka yaptırması gerektiğini kendisine söyleyiniz.

NİÇİN KARDEŞLERİNİZE HEPATİT B TETKİKİ YAPTIRMALISINIZ= Bizim ülkemizde en önemli bulaşma yolunun gebe anneden bebeğe geçiş şeklinde olduğunu söylemiştik. İşte aynı nedenle eğer annenizde hepatit B mikrobu varsa ve size ondan bulaşmışsa, aynı şekilde (eğer varsa )diğer kardeşlerinize de bulaşmış olma ihtimali çok yüksektir. Bu nedenle eğer sizde hepatit B varsa MUTLAKA VE KESİNLİKLE KARDEŞLERİNİZİN HEPSİNE HEPATİT B TETKİKİ YAPTIRMANIZ GEREKİR. Kardeşleriniz şu anda sizinle birlikte aynı evde yaşamasa bile, hatta başka bir ilde, başka bir ülkede yaşıyor olsalar bile bu tetkiki mutlaka yaptırmaları gerektiğini kendilerine söyleyiniz. Çünkü kardeşlerinize de bu mikrop  bulaşmışsa bir ihtimal onlar da uzun yıllardır hepatit B taşıyıcısı veya hastası olabilirler ve hatta belki de şu anda hastalıkları ilerlemiş olabilir. Ya da belki hastalığı atlatıp bağışıklık kazanmış olabilirler.  O nedenle kardeşlerinize de mutlaka tetkik yapılmasını sağlayın. Mümkünse dosyanızda bulundurun.

NİÇİN ÇOCUKLARINIZA HEPATİT B TETKİKİ YAPTIRMALISINIZ= Bizim ülkemizde en önemli bulaşma yolunun gebe anneden bebeğe geçiş şeklinde olduğunu söylemiştik. İşte yine aynı nedenle eğer sizde hepatit B mikrobu varsa ve eğer bebeğiniz doğduğunda ona hepatit B aşısı ile birlikte özel bir serum (Hepatit B hiperimmünglobulini denen özel bir serum) yapılmadıysa bu mikrop çocuğunuza doğum sırasında bulaşmış olabilir.  Veya sizde hepatit B mikrobunun olduğunun saptandığı dönemden daha önce doğmuş olan çocuklarınız varsa onlara bu mikrobun bulaşıp bulaşmadığını mutlaka öğrenmeniz gerekir. Çünkü sizde belki de bu mikrop çok uzun yıllardır bulunmaktadır ve bu nedenle daha önce doğmuş olan çocuklarınıza da bulaşma olmuş olabilir. Çocuklarınız belki de şu anda hepatit hastasıdır ve takip ya da tedavi olmaları gerekiyordur. Eğer aşıları eksikse aşılanmaları gerekiyordur. Önceden aşılanmışlarsa aşılarının tutup tutmadığının ya da hala koruyuculuğun devam edip etmediğinin bilinmesi lazımdır. İşte tüm bu nedenlerle şu anda aynı evde yaşamıyor olsanız bile lütfen tüm çocuklarınıza hepatit B için tetkik yaptırmaları gerektiğini söyleyin, eğer sizinle beraber yaşıyorlarsa en yakın sağlık kuruluşunda onların da tetkiklerini yaptırın. Eğer aşı gerekiyorsa Sağlık Bakanlığı bu aşıları ücretsiz olarak yapmaktadır. Çocuklarınızın tetkik sonuçlarının bir örneğini mümkünse dosyanızda bulundurun.

Anne, baba, kardeş ve çocuklarınıza hangi tetkiklerin yapılması gereklidir: B tipi sarılık hastalığı bulaşmış mı, hastalığı geçirmişler mi ya da aşıları tutmuş mu (koruyucu etki sağlanmış mı)  tüm bunları anlamak için yapılması gereken tetkikler: HBsAg, antiHBcIgG ve antiHBs tetkikleridir. Bu tetkikler birçok sağlık kuruluşunda (Aile Hekimleri tarafından, Devlet Hastanelerinde, Eğitim Hastanelerinde, Üniversite Hastanelerinde) yapılmaktadır.

Tüm bu bulaşma yollarıyla sizin aile bireylerinize de herhangi bir şekilde B tipi sarılık mikrobu bulaşmış olabilir. Eğer bugüne kadar onlara B tipi sarılık mikrobu bulaşmamışsa çok şanslılar demektir. Ama bu şansı fazla zorlamamak gerekir. Çünkü yukarıda sayılan riskler bundan sonra herhangi bir zamanda  o kişilere B tipi sarılık mikrobunun bulaşmasına yol açabilir.

B tipi sarılık taşıyıcısı/hastası  olan kişilerin hiçbir şekilde kan bağışında bulunmaması gerekir, bunun yanısıra bu kişilerin kanıyla  temas eden malzemelerin  (jilet, ustura, manikür-pedikür aleti, küpe, hızma, diş fırçası, makas, vb) başka kişiler tarafından kesinlikle  kullanılmaması gerekir.

B  tipi sarılık taşıyıcısı veya hastası olan kişilerin tabak, kaşık, çatal, havlu vb malzemelerinin ayrılması gerekmez. Çünkü günümüzdeki bilgiler doğrultusunda B tipi sarılık mikropları yeme içme yoluyla bulaşmaz. Kişilerin düzenli takipleri ve tetkikleri yapıldığı sürece normal yaşamlarında herhangi bir değişiklik yapmaları gerekmez, yalnızca alkolün hiç alınmaması önerilir.

 B tipi sarılık taşıyıcısı kişi eğer hamile ise bebeğine doğumdan sonraki ilk 6 saat içinde aşı ve hastalığa ait özel bir serum mutlaka yapılıp sarılık aşısı şeması sonuna kadar düzenli olarak tamamlanmalıdır. Böylelikle anne B tipi sarılık taşıyıcısı olduğu halde doğan bebeğin hasta ve taşıyıcı olması önlenmektedir. Aksi halde doğacak bebek de yüksek olasılıkla bu hastalığın taşıyıcısı olur ve yukarıda da belirtildiği gibi bu hastalığın mikrobu doğar doğmaz vücuda girerse kronik (müzmin) karaciğer hastalığı, siroz, karaciğer kanserine yakalanma riski oldukça  yüksek olmaktadır. Son yıllarda gebeliğin son üç ayında gebeye hap tedavisi verilerek bebeğe geçiş daha kolaylıkla engellenebilmektedir.

HEPATİT B AŞISI NASIL BİR AŞIDIR, KİMLERE UYGULANIR?

Hepatit B (B tipi sarılık) aşısı özel bir yöntemle üretilen ve içeriğinde ölü ya da canlı mikrop içermeyen bir aşıdır. Hepatit B aşıları  1982 yılından beri tüm dünyada milyonlarca insana uygulanmış olan son derece etkili ve güvenilir aşılardır. Ülkemizde Sağlık Bakanlığı 1998 yılından beri tüm yenidoğan bebeklere ücretsiz olarak hepatit B aşısı yapmakta, ayrıca risk grubu kapsamında yer alan çok sayıda kişiye yine aşıyı ücretsiz olarak uygulamaktadır. Bu kapsamda ailesinde hepatit B taşıyıcılığı olan ve yapılan testte hepatit B hastalığının henüz kendisine bulaşmamış olduğu saptanan bir kişi Aile hekimine başvurduğunda ücretsiz olarak aşılanmaktadır. Bazı Devlet Hastanelerinin veya Eğitim Hastanelerinin Enfeksiyon Hastalıkları kliniklerinde de aşı yapılması gerekli olan kişilerin hepatit B aşıları ücretsiz olarak uygulanmaktadır. Hepatit B aşısı  için en yaygın kullanılan ve etkinliğini kanıtlanmış olan aşı şeması 0-1-6. aylarda birer doz aşı şeklinde uygulanan şemadır. Yani,  önce ilk aşı, bundan 1 ay sonra ikinci aşı ve ilk aşıdan 6 ay sonra da üçüncü aşı olmak üzere toplam 3 doz yapılır ve yeterli koruyucu madde bir kez oluştuktan sonra kişi bir daha ömür boyu B tipi sarılık olmaz. Bazı özel durumlarda aşı dozu ve tarihleri değiştirilebilir. Koruyucu madde (antikor) düzeyi 10 IU/ml yani 10 ünitedir. Eğer aşılanan bir kişide 10 ünite ve üzerinde koruyucu madde varsa bu kişi bir daha hepatit B hastası olmayacak anlamına gelir. B tipi sarılıktan korunmak için yapılan aşıların güvenilirlikleri artık kanıtlanmıştır ve önemli bir yan etkileri yoktur. Bazen  bir-iki gün kadar süren kol ağrısı, nadiren hafif bir halsizlik  görülebilir.

Sağlık Bakanlığının 1998 yılından beri bebeklere yaptığı yaygın  aşılama sonucu aşılanan çocuklar şu sıralarda 17  yaş civarındadır. Ayrıca Sağlık Bakanlığı bundan birkaç yıl önce (2006 yılında) ilköğretim okulları ve liselerde hepatit B aşı kampanyası yapmıştı ve  o sırada da çok sayıda çocuk/ genç aşılanmıştı.

Özellikle ailenizde (annenizde, babanızda, kardeşlerinizde, çocuklarınızda, teyze-dayı-hala-amca ve kuzenlerinizde) B tipi sarılık hastası, sirozlu, karaciğer kanseri olan bir kişi bile varsa kesinlikle kendinize  mutlaka tetkik yaptırınız. Ailede bir tane bile hepatit B taşıyıcısı/hastası varsa diğer aile bireylerinde de sarılık olma olasılığı 4-5 kat artmaktadır. Lütfen bunu unutmayınız….

 

SAĞLIKLI GÜNLER DİLEKLERİMİZLE

 

İZMİR BOZYAKA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ

ENFEKSİYON HASTALIKLARI VE KLİNİK MİKROBİYOLOJİ KLİNİĞİ

HEPATİT POLİKLİNİĞİ

 

 

 

DOÇ. DR SELMA TOSUN

UZM. DR. SEHER AYTEN COŞKUNER

UZM. DR EBRU DİK 

© Her hakkı Erişkin Aşı Derneği’ne aittir.